Dereń jadalny (Cornus mas)

Dereń Elegantnyj - ukraińska odmiana owocowa.

Średnia masa owocu 5g. Zawartość cukru 9,1%. Przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu 30kg. Najwcześniejsza z odmian - termin dojrzewania przypada na pierwszą połowę sierpnia. Nie zerwane owoce nie osypują się na ziemię!
Odmiana o słabej sile wzrostu, osiągająca niecałe 2m wysokości oraz do 2,5m szerokości.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory

Dereń Korałłowyj Marka - ukraińska odmiana owocowa otrzymana jako siewka odmiany Jantarnyj.

Średnia masa owocu 5,8g. Zawartość cukru 12,7%. Jedna z najsmaczniejszych odmian ukraińskich. Przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu 36kg. Termin dojrzewania: połowa sierpnia.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki i przetwory

Dereń Flava - jedna z najstarszych odmian derenia, opisana w drugiej połowie XVII w., o owocach przeciętnej wielkości (średnia waga 2,7g), prześwitująco żółtych, bardzo smacznych, z wyraźnym posmakiem ananasa. Dojrzewają w sierpniu i szybko opadają z krzewów. W niektórych latach jest to najwcześniejsza odmiana. Średnio plenna, silnie rosnąca, o luźnym pokroju. Ze wszystkich odmian najpóźniej wchodzi w owocowanie, w wieku 4-5 lat.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe

Dereń Wydubieckij -ukraińska odmiana owocowa.

Średnia masa owocu 6,5g. Zawartość cukru 7,5%. Jedna z najplenniejszych odmian - przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu 50kg. Termin dojrzewania: druga połowa sierpnia.
Oferowana czasami pod nazwą Red Star.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory

Dereń Dublany - zgłoszona do rejestracji polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Owoce o średniej masie 3,3g. Charakteryzują się zmienną zawartością witaminy C w kolejnych latach oraz wysoką zawartością cukrów (13%) i pektyn. Zaczynają dojrzewać w drugiej połowie sierpnia i szybko opadają z krzewów.
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i rozłożystym pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki i przetwory

Dereń P5 - odmiana wprowadzona przez naszą szkółkę.

Owoce duże gruszkowate, bardzo smaczne, osiągają dojrzałość w drugiej połowie sierpnia.
Krzewy plenne, wolno rosnące, o szerokostożkowej koronie wysokości i szerokości ok. 2,5-3m.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki

Dereń Juliusz - zgłoszona do rejestracji polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Początek dojrzewania owoców przypada na koniec sierpnia. Średnia masa 2,7g, zawartość cukru 10%. Spośród polskich odmian posiadają jeden z najwyższych stosunków miąższu do pestki. Ze wszystkich są najlepsze do kiszenia i na soki. Juliusz cechuje się także najkrótszym okresem zbioru z polskich odmian wynoszącym niecały miesiąc.
Odmiana o dużej sile wzrostu, wytwarzająca na starość rozłożystą koroną. Roślina mateczna jest potężnym krzewem o wymiarach prawie 5x5m i cały czas wykazuje jeszcze intensywne przyrosty pędów.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory i soki

Dereń Szafer - zarejestrowana polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Posiada jedne z najsmaczniejszych owoców - charakteryzują się najwyższą zawartością witaminy C, cukrów (16%) i czerwonych barwników antocyjanowych, oraz średnią pektyn. Średnia masa 3,0g. Dojrzewają pod koniec sierpnia. W porównaniu do innych odmian posiada najdłuższy i stały okres zbioru, trwający ponad półtora miesiąca.
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i typowym stożkowym pokroju.

Najbardziej wszechstronna odmiana polecana:
jako deserowa, na nalewki, przetwory i soki

Dereń Bolestraszycki -zarejestrowana polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Spośród polskich odmian obradza największe owoce, o średniej masie 3,3g. Charakteryzują się wysoką zawartością witaminy C i pektyn oraz bardzo wysoką zawartością cukrów (14%). Początek dojrzewania przypada pod koniec sierpnia. Okres zbioru jest długi, ale zmienny w kolejnych latach.
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i typowym stożkowym pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki i przetwory

Dereń Swietljaczok - ukraińska odmiana obradzająca jedne z największych owoców – średnio ok. 7g, a maksymalnie do 11g! Zawartość cukru 9,7%. Osiągają dojrzałość na początku września i nie osypują się na ziemię. Po zbiorach dają się dość dobrze przechowywać. Przeciętny plon z kilkunastoletniego krzewu wynosi 50kg.
Odmiana o umiarkowanej sile wzrostu wytwarzająca zaokrągloną koronę wysoką na 2,5m i szeroką na 3m.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory

Dereń Słowianin - zarejestrowana polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Owoce o średniej masie 3,0g. Charakteryzują się niską zawartością witaminy C, bardzo wysoką zawartością cukrów (14%) oraz najwyższą zawartością pektyn. Początek dojrzewania przypada na początek września. Okres zbioru jest długi i zmienny,
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i szerokim pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki i przetwory

Dereń Paczoski - zgłoszona do rejestracji polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Owoce o przeciętnej masie 3,0g. Posiadają średnią zawartość witaminy C, cukrów (12%) i pektyn. Dojrzewają na początku września. Okres zbioru jest długi lecz zmienny, w korzystnych latach może się przeciągnąć nawet do ponad dwóch miesięcy.
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i rozłożystym pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki i soki

Dereń Jantarnyj - ukraińska odmiana owocowa o żółtych owocach. Jedna z najplenniejszych odmian - średni plon z kilkunastoletniego krzewu 40kg. Owoce smaczne, średniej wielkości – przeciętnie 3,5g. Zawartość cukru 9,6%. Dojrzewają w pierwszej połowie września i opadają na ziemię. Słabo się przechowują.
Roślina o umiarkowanej sile wzrostu i szerokostożkowej koronie.
Oferowana czasami pod nazwą Yellow.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na przetwory

Dereń Kresowiak - zgłoszona do rejestracji polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Owoce o średniej masie 2,8g. Posiadają zmienną zawartość witaminy C, wysoką zawartość cukrów (>13%) oraz dość wysoką zawartość pektyn. Zaczynają dojrzewać w pierwszej połowie września. Długość okresu zbioru jest wyraźnie zmienna i czasami przeciąga się na ponad 2 miesiące.
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i szerokim pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki i przetwory

Dereń Florianka - zarejestrowana polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Owoce o średniej masie 3,4g. Charakteryzują się średnią zawartością witaminy C, niskim poziomem cukrów i średnią zawartością pektyn.
Zaczynają dojrzewać późno - tylko nieco wcześniej niż Podolski. Okres zbioru krótki. Odmiana o silnym wzroście i szerokim pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory

Dereń Podolski - zarejestrowana polska odmiana owocowa wyhodowana w Arboretum Bolestraszyce.

Owoce o średniej masie 3,1g. Charakteryzują się średnią zawartością witaminy C, niskim poziomem cukrów i najniższą zawartością pektyn. Spośród polskich odmian posiadają najniższy udział pestki w masie owocu rzędu 10% i tym samym Podolski jest najbardziej wydajną odmianą.
Zaczynają dojrzewać w połowie września. Okres zbioru owoców jest bardzo krótki i z polskich odmian kończy się najpóźniej.
Odmiana o przeciętnej sile wzrostu i szerokim pokroju.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory i soki

Dereń Macrocarpa - stara odmiana wytwarzająca bardzo liczne owoce, o kształcie gruszkowatym, dwa razy większe niż u form dzikich, zwisające w pęczkach po kilka sztuk. Dojrzewają na przełomie września i października. Owoce Macrocarpy zebrane w pełni dojrzałości są wyjątkowo smaczne. Jedna z najsmaczniejszych odmian, ale w polskich warunkach nie zawsze w pełni dojrzewa. 
Drzewka tej odmiany rosną raczej słabo, osiągając ok. 2,5m wysokości i mają koronę kształtu szeroko stożkowego.

Owoce polecane szczególnie:
jako deserowe, na nalewki

Dereń Jolico - austriacka odmiana owocowa.

Owoce barwy ciemnopurpurowej, duże - średnio 5g na owoc, dojrzewają jako jedne z ostatnich na przełomie września i października i wymagają w związku z tym ciepłej jesieni, aby uzyskać pełnię walorów smakowych. Odmiana najszybciej wchodząca w owocowanie – często na jednorocznych szczepach zawiązuje po kilkanaście pąków kwiatowych! Obcopylna.

Owoce polecane szczególnie:
na przetwory

Dereń jadalny (Cornus mas) zwany też dereniem właściwym, jest starą rośliną owocową wykorzystywaną przez człowieka od tysiącleci. W ciągu ostatnich stu lat poszedł jednak nieco w zapomnienie i dopiero obecnie wraz z trendem przywracania do uprawy starych odmian roślin owocowych zaczyna być o nim znów głośniej.

uprawa
Krzewy derenia jadalnego nie mają specjalnych wymagań i są wysoce mrozoodporne. Źle będą rosnąć jedynie na terenach podmokłych i na jałowym piasku. Najbardziej odpowiada im gleba gliniasta o odczynie lekko zasadowym (pH 7-7,5) oraz stanowisko słoneczne do półcienistego. Przynajmniej przez pierwsze dwa lata po posadzeniu należy rośliny regularnie podlewać. Dereń jadalny nie rośnie szybko, jednak po kilkunastu/kilkudziesięciu latach staje się, w zależności od odmiany, dość sporym krzewem, osiągając przeciętnie wysokość ok. 5m. Dlatego przy sadzeniu w rzędach należy przyjąć minimalną odległość 2,5-3m, a jako rozstaw między rzędami ok. 4m (jeśli się przewiduje mechanizację prac, to na potrzeby ciągnika rozstaw między rzędami powinien wynosić minimum 5m.) Daje to 660-1000 roślin na hektar. W celu zwiększenia wydajności z jednostki powierzchni w pierwszych latach po założeniu plantacji oraz szybszego zwrotu nakładów, można także przyjąć schemat 1,5m w rzędach x 2,5m między rzędami (ew. zostawiając co kilka rzędów pas roboczy o szerokości 5m na potrzeby ciągnika). Po ok. 10 latach, gdy prześwity w rzędach i między rzędami zrobią się za małe, należy wyciąć co drugą roślinę w rzędzie oraz cały co drugi rząd otrzymując docelowy rozstaw 3m x 5m.
Choć oprócz odmiany Jolico pozostałe są w pewnym stopniu samopylne, zalecamy dla uzyskania większych plonów sadzenie obok siebie przynajmniej dwóch różnych odmian derenia jadalnego. Każda z odmian, a także siewki mogą służyć jako zapylacz dla wszystkich pozostałych. Aby rośliny mogły się skutecznie wzajemnie zapylić odległość między nimi nie powinna przekraczać 20m.

pielęgnacja
W przeciwieństwie do innych roślin sadowniczych derenie nie wymagają praktycznie żadnych zabiegów pielęgnacyjnych jak opryski czy przycinanie, a raz posadzona roślina będzie owocować przez wiele dziesiątek lat bez objawów przemienności. Derenia można prowadzić zarówno jako typowy, nisko rozgałęziony krzew, jak i w formie drzewiastej, z jednym pniem, podkrzesując go jednak nie wyżej niż ok. 1,5m. Przy wczesnym cięciu dereń mocno "płacze" z ran. Najlepszym okresem na cięcie jest dlatego późne lato (przełom sierpnia i września) - roślina nie wydziela już soków, ale ma jeszcze czas na zasklepienie ran przed jesienią. Dereń nie lubi podsypywania nawozami sztucznymi, na które reaguje zasychaniem liści. Najodpowiedniejszym dla niego nawozem jest przekompostowany obornik owczy bądź koński.
Ciekawostka: liście i młode pędy derenia są pokryte mikrowłoskami, które przy kontakcie z wrażliwą skórą powodują lekkie pieczenie.

Dereń właściwy zakwita jako jeden z pierwszych krzewów na przedwiośniu tysiącami drobnych żółtych kwiatków, które stanowią cenny pożytek pszczeli Chociaż owoce siewek i odmian derenia dojrzewają w różnym czasie, to okres kwitnienia jest u wszystkich jednakowy i wszystkie zapylają się też wzajemnie. Owoce derenia u form dzikich mają ciemnoczerwony kolor, owalny kształt i długość ok. 2cm. Dojrzewają nierównomiernie późnym latem i sukcesywnie opadają z krzewów. Samoistne opadanie owoców jest cechą charakterystyczną prawie wszystkich siewek oraz większości odmian derenia. Zbiory najlepiej przeprowadzać poprzez rozłożenie siatki pod krzewami, gdyż w pełni dojrzałe są tylko te owoce, które same opadły . Są zdrowe i smaczne – można je spożywać na surowo lub w przetworach na wiele sposobów. Nalewka przyrządzona na owocach derenia, czyli dereniówka, jest przez wielu koneserów uznawana za najlepszą nalewkę w ogóle.
Owoce są zasobne w cenne składniki odżywcze: witaminę C, pektynę, barwniki antocyjanowe, kwasy organiczne, polifenole oraz przeciwutleniacze.
Należy pamiętać, że intensywność wybarwienia owoców derenia zależy od stężenia barwników antocyjanowych, co jednak w żaden sposób nie przekłada się na smak. Zdarzają się siewki o owocach prawie czarnych i jednocześnie dość kwaskowatych. Duży wpływ na smak owoców ma za to stosunek ekstraktu do kwasowości. Im jest on wyższy, tym bardziej owoce nadają się do bezpośredniego spożycia.
Owoce większości odmian posiadają uniwersalne możliwości wykorzystania.

Jako jedna z nielicznych w Polsce nasza szkółka oferuje owocowe odmiany derenia jadalnego. W porównaniu z formami dzikimi charakteryzują się one znacznie większymi owocami o lepszym smaku i wysoką plennością krzewów przy nieco słabszym wzroście. Przeciętnie odmiany osiągają trochę ponad 3m wysokości i 2-3m szerokości. Stosowany przez nas sposób rozmnażania – okulizacja, oprócz wiernego powtórzenia cech rośliny matecznej, gwarantuje także dużo szybsze wchodzenie roślin w owocowanie. Ok. 50% naszych okulantów zakwita i owocuje już w drugim roku po okulizacji, a prawie 100% w roku trzecim. Dereń jadalny wyhodowany z nasion potrzebuje na to ok. 8 lat.
Nasze sadzonki derenia jadalnego posiadają ponadto różne terminy dojrzewania, dzięki czemu można wydłużyć okres zbioru owoców do prawie trzech miesięcy. Wskazówka dla osób mieszkających w Polsce wsch., płn.-wsch. i w górach – na tych terenach należy sadzić odmiany wcześniej dojrzewające! Mamy także w ofercie odmiany o żółtych owocach.

Większość odmian dereni ukraińskich z naszej oferty pochodzi z zachodniej Ukrainy - terenów wokół Lwowa, czyli dawnych Kresów Wschodnich. Zostały wyselekcjonowane spośród okazów rosnących jeszcze w dawnych parkach podworskich i jako nowe odmiany wprowadzone na Ukrainie.
Od 2011 roku posiadamy w sprzedaży polskie odmiany derenia jadalnego wyhodowane w Arboretum Bolestraszyce. Owoce dereni bolestraszyckich są nieco mniejsze od odmian ukraińskich, ale za to znacznie słodsze.

Nie sprzedajemy owoców derenia! Poniżej prezentujemy listę sadowników mających je w swojej ofercie:

-Arboretum Bolestraszyce k/Przemyśla

-Miniplantacja Derenia w Otrębusach k/Pruszkowa tel: 22/758 56 25

-Książenice k/Grodziska Mazowieckiego tel: 602 469676

-Gospodarstwo Sadownicze Szynsad w Dąbrówce Nowej k/Grójca tel: 695930624.

-Gospodarstwo Sadownicze Ewa i Jerzy Króliccy, Coniew 2, 05-530 Góra Kalwaria, tel: 691 133 144

Instrukcja sadzenia:

- w wykopany dół wbić mocny palik
- zasadzić roślinę na tę samą głębokość jak rosła w doniczce i przymocować do palika
- dereń jadalny nie wymaga przycinania czy formowania. Jeśli się chce uzyskać roślinę na wyższym pniu można usunąć boczne gałązki.
- dodatkowe informacje n/t pielęgnacji roślin znajdują się tu >>